New stories. A visual dialogue with Fritz Mayer van den Bergh's photographic archive

Charlotte Lybeer, Els Vanden Meersch, Inge Henneman, studenten
Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Antwerpen

In de tentoonstelling Verloren verhalen (11 november 2016 t/m 8 januari 2017) gingen fotografen Charlotte Lybeer en Els Vanden Meersch en een vijftiental jonge kunststudenten op zoek naar Fritz Mayer van den Bergh. Over deze kunstliefhebber is niet veel bekend. De verzameling die hij naliet, geeft een idee over zijn passie als collectioneur. Het Museum Mayer van den Bergh bezit ook honderden foto’s uit het familiearchief. Die geven een inkijk in zijn persoonlijke leven. Geïnspireerd en geïntrigeerd door deze oude beelden, tonen de kunstenaars een nieuw beeld van de leefwereld van Fritz Mayer van den Bergh.

For the Lost Histories exhibition (11 November 2016 to 8 January 2017) photographers Charlotte Lybeer, Els Vanden Meersch and fifteen or so young art students set off in search of Fritz Mayer van den Bergh (1858-1901). Not much is known about this arts connoisseur. The collection he left behind gives some idea of his collecting passions. The Mayer van den Bergh Museum in Antwerp also holds hundreds of photographs from the family archive. Inspired and intrigued by these old prints the artists bring us a new picture of the world of Fritz Mayer van den Bergh.

Een vijftiental fotografiestudenten van de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Antwerpen creëerde nieuwe beelden en verhalen, geïnspireerd door het kastelenalbum en de stapel cartes de visites die bewaard worden in het archief van het Museum Mayer van den Bergh. De artistieke blik van deze jonge kunstenaars in spe geeft nieuw leven aan het fotoarchief en breekt het afstandelijke schild van de oude foto’s open naar een waaier van poëtische interpretaties. Geen nostalgische terugblik naar een verdwenen wereld, maar een vertaalslag naar hun huidige leefwereld en de actuele samenleving.

In hun andere kijk op het archief staat de beeldcultuur van de High Society vroeger en nu centraal. Welke cultuur, tijdsgeest en mentaliteit spreekt uit deze foto’s uit 1900 en (hoe) is dat vandaag nog na te voelen? De meeste studenten lieten zich inspireren door het universele thema van de maskerade en het spel van ‘zien en gezien worden’. Anderen waren geboeid door de sporen van het conflict tussen de oude wereld en de vernieuwing, en de ongelijkheid tussen de bevoorrechte elite en de armen, een kloof die bijzonder actueel is. Maar ook de vraag naar andere opvattingen over fotografie vroeger en nu kwam vaak terug. Wat dacht men vroeger over fotografie? Hoe reageren wij tegenwoordig op dit materiaal, vanuit heel andere ideeën over wat fotografie is?

In de dialogen tussen het bronmateriaal van het Museum Mayer van den Bergh en deze nieuwe fotocreaties wordt een waaier van esthetische, gevoelsmatige en maatschappelijke registers bespeeld en worden tal van verbindingen tussen heden en verleden geactiveerd.

Alessio Capone, Youth, 2016 (3D-beeld)

Alessio eigent zich dit prachtige portret van een jongen uit het kastelenalbum toe en laat er post-productieprogramma’s zoals 3D-techniek op los. Zo wil hij het beeld krachtiger en eigentijdser maken, maar ook een andere atmosfeer en vorm meegeven.

Zena Van den Block, zonder titel, 2016

Zena Van den Block graveert Fritz Mayer van den Bergh in zijn toreadorkostuum in het glas waarmee ze de gevonden archieffoto van zijn sterfbed inkadert. Deze geheimzinnige, trotse figuur is dan misschien niet zichtbaar vanaf het eerste moment, maar blijft zo toch aanwezig, als een schim.

Oxiea Villamonte, Diablo Suit, 2016

Duidelijk geïnspireerd door de geënsceneerde portretten van Fritz Mayer van den Bergh als torero speelt Oxiea Villamonte met transgressie van mannelijke en vrouwelijke gender clichés.

Marc Bertel, zonder titel, 2016

Marc Bertel ensceneert historische drama’s die tot de geschiedenis van het kasteel behoren in een actuele setting. De foto lijkt waarheidsgetrouw, maar is volledig opgezet spel. In deze regie verbindt Marc Bertel verleden en heden, en wordt de grens tussen feit en fictie wel héél onscherp.

Olivia Karelina, Onions, 2015-2016

Olivia Karelina nam het thema van de vrijheid van elk individu om rollen te spelen en maskers te dragen letterlijk, en trok naar het carnaval van Oilsjt (Aalst). In de straten trekt de Stoet van de Voil Jeanetten voorbij. Mannen dragen vrouwenkleren, make-up en visnetkousen, en vrouwen plakken baarden op. De fotografe zocht voorbij het uitbundige verkleedfestijn naar het moment backstage, wanneer mensen uit hun rol vallen en iets van zichzelf laten zien. Ze wil het contrast tonen tussen de outfit en het intieme zelf, de ontdubbeling van acteur en personage.

Elena Aya Bundurakis, Looking for Summer in the Middle of my Adulthood, 2016

Geraakt door de emotionele intimiteit en ondertoon van moederliefde in het Mayer van den Bergh familiearchief, gaat Elena Aya Bundurakis de confrontatie aan met de foto’s van haar eigen kindertijd. In flashbacks herinnert ze zich haar jeugd als een eindeloze zomer...

Els Vanden Meersch, Private place / Public face, 2016

Een aaneenschakeling van foto’s van kasteelinterieurs, of details ervan, die een labyrintische mise en scène in een panoramische opstelling creëren. Kleine notities die alluderen op de architectuur en haar verwevenheid met identiteit infiltreren de beelden. De intieme binnenruimte wordt getoond als een leeg podium. Het tentoonstellen van identiteit aan de hand van architectuur overstijgt de grenzen tussen binnen en buiten. Dit beeld maakt deel uit van een reeks van het Sterckshof-kasteel (Deurne, Antwerpen) dat tijdens de opnames te koop stond.

Bertrand Cavalier, Evidence, 2016

Het opnieuw fotograferen van het kasteel – door het creëren van identieke kopieën van de originele foto’s, op zoek naar hetzelfde topografische point-of-view, kader, licht en mise-en-scène – biedt een eigentijdse kijk op zijn huidige geografische en politieke situatie in relatie tot het verleden.

Charlotte Lybeer, Masked ball Antwerp, 2016

Voor fotografe Charlotte Lybeer zijn de onderliggende maatschappelijke thema’s én blinde vlekken in dit negentiende-eeuwse fotoarchief heel herkenbaar én actueel. Ook in haar beelden verschijnt een wereld die probeert te doen alsof, en trekken mensen een façade op om te ontsnappen aan de realiteit. Naast gestileerde portretten, opgenomen in gemaskerde bals vandaag de dag, brengt ze in beeld hoe de media via cartoons, publiciteit, films of games ons zelfbeeld bepalen.

Emma Van Geet, Rosanne, 2016

Emma Van Geet creëert een hedendaagse carte de visite. Rosanne poseert als de ideale versie van zichzelf. Maar is dit een natuurlijk en spontaan portret? Is dit de échte Rosanne? Het tweede portret toont het ruimere kader en verraadt de aanwezigheid van de camera, de hele set-up van de studio, en het gebruik van licht, standpunt, kledij en retouche.

Lineta Liduma, Still Life, 2016

Het fotografisch stilleven van Lineta Liduma herinterpreteert het populaire genre van de nature morte. Veel fotografen verhouden zich nadrukkelijk tot de schilderkunst en haar tradities. Onze huidige gedekte tafel mag dan anders ogen dan de materiële wereld op de schilderijen van de zeventiende eeuw, de vluchtigheid van aardse schoonheid en de vergankelijkheid van het menselijk leven blijven.