Dossiers
In dossiers verzamelen we artikelen en bijdragen rond bepaalde thema's die leven binnen het onderzoek in de kunsten. De redactie verwelkomt ook nieuwe bijdragen die een aanvulling bieden op deze dossiers. Zo kunnen dossiers doorheen de tijd verder aangroeien op de website.
Artikels die tot een dossier behoren worden aangegeven met een mapicoon.
De kunstschool als ecosysteem
Dit dossier van FORUM+ verzamelt bijdragen over de kunstschool als ecosysteem in de 21e eeuw. Hoe ziet de kunstschool van de 21e eeuw eruit? Wat blijft er over van de oorspronkelijke missie van conservatoria en academies, na de vele institutionele hervormingen en de introductie van onderzoek in de kunsten? En welke uitdagingen brengt de toekomst? Dit zijn enkele van de vragen die centraal staat in "De kunstschool als ecosysteem".
De kunst van (ver)talen
Het gebruik van duizenden talen en honderden schriftsystemen vormt in de geglobaliseerde samenleving van vandaag een aanleiding tot tal van uitdagingen. Taal is immers meer dan communicatie ook een uiting van identiteit, cultuur en machtsrelaties tussen maatschappelijke groepen. Kunstenaars hebben een stem in het debat over de rol van taal, meertaligheid en vertaling. Hun zoektocht naar een omgang met onze veeltalige wereld kan het debat voeden, bevragen of onderzoeken.
Onderzoeksmethoden in de kunsten
De drijfveer achter dit dossier is het openen van een gespreksruimte voor artistiek onderzoek, zijn methoden en visie op methodologie. Kunstenaar-onderzoekers gaan de toekomst met veel inventiviteit, eigenheid, denkkracht, toewijding en waar nodig met rebelse daadkracht tegemoet. Niet alleen door invulling te geven aan de soms radicaal vernieuwende mogelijkheden die methode en onderzoek bieden in een artistieke context, maar ook door na te denken over nieuwe wegen, gebiedsuitbreidingen en de creatie van discipline-eigen instrumenten.
Conversatie, participatie en cocreatie in de kunsten
Conversatie, participatie en cocreatie, het zijn vandaag buzz words in het domein van de kunsten. Dit dossier bevat bijdragen over verschillende vormen van artistieke samenwerking en gedeeld auteurschap, maar ook sociale samenwerkingen tussen kunstenaars en burgers in participatieve kunst of bij sociaal-artistieke projecten. Als we globale uitdagingen het hoofd willen bieden, dan is samenwerking vandaag niet alleen noodzakelijk maar ook een ethische verantwoordelijkheid waarin de kunsten alvast het voortouw nemen.
Dans en onderzoek
Het discours over dans als denkvorm groeit gestaag met een eigen plek in het onderzoek in en over de kunsten. Hoe kunnen dans en kennis, lichaam en reflectie, beweging en discours zich tot elkaar verhouden? Of beter, hoe kunnen ze elkaar mobiliseren? Is een dansend lichaam ook een denkend lichaam? Zowel het groeiende domein van de danswetenschap als de opkomst van artistiek onderzoek in praktijkgericht dansonderwijs hebben een vitale rol gespeeld in de ontwikkeling van het idee dat ook dans kennis belichaamt én uitlokt. Deze ontwikkelingen voeden het besef dat dans niet alleen denkt door te doen maar ook doet denken.
Tekenen als methode
In een onderzoeksmethodologie kan tekenen op meerdere vlakken ingezet worden: als handeling om eerste schetsmatige ideeën vorm te geven en te communiceren, als tool om losse onderdelen in een onderzoek in de ontwerpfase grafisch met elkaar te verbinden, als middel ter uitdrukking van ervaringen of percepties, maar ook als non- verbale individuele of collectieve reflectiemethode. Maar hoe werkt ‘het’? Welke kennis of data worden door middel van tekenen opgeroepen of gegenereerd? En wat maakt tekenen als methode specifiek ten opzichte van andere artistieke handelingen of methodes?
metaFORUM
Als platform voor onderzoek in de kunsten, wil FORUM+ ook bijdragen aan het debat over het onderzoek in de kunsten. Het dossier metaFORUM verzamelt naast opiniestukken en editorialen over het statuut van artistiek onderzoek ook recensies van kunstboeken, tentoonstellingen of artistieke werken die het resultaat zijn van onderzoek. Via de rubriek DIALOOG kunnen auteurs ook reageren op eerder verschenen bijdragen. Op die manier wil het tijdschrift een ruimte bieden voor kritische reflectie en discussie.
Feit als fictie
Dit dossier tast de grens af tussen documentaire en fictie. Vaak staat net de dubbelzinnige verhouding tussen documentaire en verbeelding centraal in deze bijdragen, die gebaseerd zijn op historische bronnen, mondelinge getuigenissen en archiefmateriaal. Toch is het resultaat geen documentaire kunst in de strikte zin van het woord. De kunstenaars vertalen hun bronnen naar een artistiek universum en vertroebelen zo moedwillig de grenzen tussen fictie en werkelijkheid. Centraal staat de vraag naar de verhouding tussen feit en fictie, twee begrippen die in het huidige post-truth klimaat grondig herdacht dienen te worden.
Repertoire en artistiek eigendom
Wie kennis heeft van de kunstgeschiedenis van de twintigste eeuw weet dat herneming van alle tijden en alle kunsten is: schilders, muzikanten, theatermakers en dansers zochten allen een omgang met de artistieke canon. Ze kopieerden, approprieerden of maakten hedendaagse adaptaties van canonieke werken. Een steeds striktere copy-rightregelgeving
leidt tot beschuldigingen van plagiaat en kunstvormen met een dusdanig ontzag voor de artistieke canon weren elke vorm van experiment of vernieuwing. Die spanning tussen creativiteit, artistiek of intellectueel eigendom en de canon, staat centraal in dit dossier.
Shakespeare in de Lage Landen
Naar aanleiding van het Shakespearejaar, vierhonderd jaar na de dood van de beroemde auteur, initieerde Toon Brouwers een reeks over memorabele voorstellingen van Shakespeare in de Lage Landen. Brouwers nodigt onderzoekers en theaterliefhebbers uit een bijdrage te schrijven over een bepaalde Shakespearevoorstelling die zij in het verre of nabije verleden hebben bijgewoond, en die in hun historische en maatschappelijke context te plaatsen.
Museum Mayer van den Bergh
Het Museum Mayer van den Bergh bewaart zo’n vierhonderd foto’s uit de nalatenschap van zijn stichter Fritz Mayer van den Bergh. De oorspronkelijke context van de jaren 1900 is verloren gegaan. In een onderzoeksproject van de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Antwerpen (in samenwerking met ARIA, het Antwerp Research Institute for the Arts), dat uitmondde in een tentoonstelling, werden de historische en de artistieke blik op het archief met elkaar verweven, en gingen jonge fotografen de dialoog aan met de historische beelden.