De kunst van (ver)talen Editoriaal

Taal en inclusie: dissonantie in meerstemmigheid

Assia Bert, Elisa Seghers, Nele Wynants

Eerder dit jaar lanceerde FORUM+ het dossier De kunst van (ver)talen | (Trans)literate art, waarbinnen de rol van taal in (het onderzoek in) de kunsten centraal staat. Gastredacteurs Ruth Loos en Ahilan Ratnamohan verzamelden hierin een sterke reeks bijdragen over taal, schrift en meertaligheid en legden onder meer de machtsmechanismen binnen verschillende communicatievormen bloot.

De uitbreiding van het dossier binnen voorliggend nummer is gegroeid uit de inzending van muzikant Joris Roelofs over de handreiking “Waarden voor een nieuwe taal”. Deze tool werd opgesteld in opdracht van de Code Diversiteit & Inclusie en gefinancierd door de Nederlandse overheid met als doel de Nederlandse kunstsector diverser te maken en de kloof tussen de cultuursector en de samenleving te verkleinen. Roelofs meent evenwel dat de handreiking riskeert haar doel voorbij te schieten. Aangezien aanvragers de tool moeten onderschrijven om in aanmerking te komen voor rijkssubsidie, vreest hij voor een eenzijdig politiek correct kunstenlandschap dat geen ruimte laat voor dissonante stemmen. Bovendien riskeert de handreiking volgens Roelofs de kloof net te vergroten, omdat zij steunt op een wereldbeeld dat niet breed wordt gedeeld in de samenleving: het taalzuiveringsvoorstel, aldus Roelofs, zou bestaande vooroordelen over de cultuursector als moreel superieur en progressief elitair versterken en zo (extreem-)rechtse stemmen in de kaart spelen.

De meningen over de handreiking blijken zeer uiteenlopend binnen de kunstensector. Dat reflecteerde zich ook in onze redactie: Roelofs’ opiniërende tekst (een uitbreiding van zijn opiniestuk in de Volkskrant) lokte een interessant debat uit binnen de (advies)redactie van FORUM+. Na meerdere reflectierondes en in overleg met de gastredacteurs werd uiteindelijk beslist de originele inzending niet te publiceren. Toch willen we het debat niet uit de weg gaan, daarom kozen we voor een andere vorm. In plaats van alleen een kritische tegenstem te publiceren, nodigde de redactie meerdere stemmen uit om een korte reflectie te schrijven over inclusief taalgebruik. Op die manier hopen we een waaier aan perspectieven te bieden op de zeer complexe maar noodzakelijke discussie over de relatie tussen taal, kunst, diversiteit, inclusie en macht.

In het kaderartikel “Een taalkundige lezing van de handreiking ‘Waarden voor een nieuwe taal’” introduceren en becommentariëren Sofie Decock en Sarah Van Hoof de handreiking vanuit hun expertise als taalkundigen. Daarnaast weerklinkt een uiteenlopend bereik aan stemmen via korte, persoonlijke reflecties. Auteurs Mira Bryssinck, Enrica Camporesi en Max Greyson vertrekken daarbij steeds vanuit hun eigen leefwereld en artistieke praktijk. Ook de opinie van Joris Roelofs maakt deel van uit van dit meerstemmig koor; na te lezen in de Volkskrant of in een meer uitgewerkt artikel in Rekto:Verso. Elisa Seghers biedt een reflectie vanuit haar rol als redacteur van FORUM+.

Onze thematische dossiers blijven steeds open voor nieuwe bijdragen. Ook voor dit dossier nodigen we de lezers uit om verder in dialoog te gaan met deze teksten en streven we op termijn een grotere variatie aan stemmen na. Taal, diversiteit en macht zijn onuitputtelijke thema’s die steeds nieuwe perspectieven uitlokken en ons prikkelen om te blijven denken, schrijven, praten en met elkaar in dialoog te gaan.

Naast de bijdragen binnen dit taaldossier reconstrueert Charlotte Vanhoubroeck verloren gegane juwelen, bestuderen Risk Hazekamp en Nina Lykke micro-organismen, herontdekt Mirjam van Tilburg de kunstvakidiotie en reflecteert Kurt Bertels over ’s werelds eerste saxofoonconcerto. Edith Cassiers recenseert tot slot de jubileumeditie van Why Have There Been No Great Women Artists? door Linda Nochlin.

Met deze uiteenlopende combinatie aan bijdragen wensen we jullie veel leesplezier.

Namens het redactiesecretariaat van FORUM+

+++

Assia Bert, Elisa Seghers en Nele Wynants